Bir delegate tipi, özel parametre listesi ve geri dönüş tipi ile birlikte bir metoda referans bildirir. Böylece bir delegate tipi oluşturursak bir metoda referans içeren bir nesne yaratmış oluyoruz. Bu metod ise bu referans ile çağırılabilir konuma gelmiş oluyor.
Aşağıdaki örneğimiz bir Fonksiyon adında bir delegate tanımlar ve onu kullanır;
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
delegate double Fonksiyon (double d);
class Carpma
{
double carpim;
public Carpma(double carpim)
{
this.carpim = carpim;
}
public double Carp(double x)
{
return x * carpim;
}
}
class Test
{
static double Kare(double x)
{
return x * x;
}
static double[] Uygula(double[] a, Fonksiyon f)
{
double[] sonuc = new double[a.Length];
for (int i = 0; i < a.Length; i++)
sonuc[i] = f(a[i]);
return sonuc;
}
static void Main()
{
double[] a = { 0.0, 0.5, 1.0 };
double[] kareler = Uygula(a, Kare);
double[] sinusler = Uygula(a, Math.Sin);
Carpma c = new Carpma(2.0);
double[] ciftler = Uygula(a, c.Carp);
}
}
}
Fonksiyon delegate tipinin örneği double tipinde argüman alan ve geriye double türünde bir veri döndüren herhangi bir metoda referans olabilir. Uygula() metodu verilen Fonksiyon’u double[] ile uygular ve geriye bir double[] sonucunu döndürür. Main metodu içerisinde, Uygula 3 farklı fonksiyonu double[] ile uygular.
Bir delegate, bir statik metoda (Kare ve Math.Sin metodları gibi) ya da bir metod örneğine (c.Carp metodu gibi)referans olabilir.
Bir metod örneğine referans olan bir delegate, belirli bir nesne örneğine de referans olabilir. Ve bu metod örneği delegate ile çağırıldığında, bu nesne this ile birlikte yönelir.
Bir delegate örneği yaratmak için, bir metodu delegate değişkenine atayabiliriz:
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
delegate int Donusturme (int x);
class Test
{
static int Kare (int x)
{
return x * x;
}
static void Main()
{
Donusturme d = Kare; //Delegate örneği oluşturma
int sonuc = d(3); //Delegate'i çağır
Console.WriteLine(sonuc); //9
}
}
}
Görüldüğü üzere, bir delegate örneği çağırmak, tıpkı bir metod çağırımına benzer. (d(3) gibi) Bu arada;
Donusturme d = Kare;
satırı aşağıdaki kodun kısaltılmış halidir;
Donusturme d = new Donusturme (Kare);</p> <p>d(3)
kodumuz da
d.Invoke(3)
kodunun kısaltılmışıdır.
Delegate Uyumlu Metodlar Yazmak
Bir delegate değişkeni metodlara dimanik olarak atanır. Bu delegate uyumlu metod yazmanın anahtarıdır. Aşağıdaki örnekte, Donustur adından bir yardımcı metodumuz var ve bir dizinin elemanlarını karelerine dönüştürür:
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
delegate int Donusturme (int x);
class Yardımcı
{
public static void Donustur(int[] degerler, Donusturme d)
{
for (int i = 0; i < degerler.Length; i++)
degerler[i] = d(degerler[i]);
}
}
class Test
{
static int Kare (int x)
{
return x * x;
}
static void Main()
{
int[] degerler = { 1, 2, 3 };
Yardımcı.Donustur(degerler, Kare);
foreach (int i in degerler)
Console.Write(i + " "); // 1 4 9
}
}
}
Her delegate örneği çoklu kullanım yeteneğine sahiptir. Bunun anlamı; bir delegate örneği sadece tek bir metoda referans değil, birden fazla metoda referans olabilir. + ve += operatörleri delegate örneklerini birleştirir. Örneğin:
DelegateOrnek d = MetodOrnek;</p> <p>d += FarklıMetodOrnek;
Bu durumda d delegate’ini çağırmak bu iki metodu çağırmak anlamına gelir. Eklenilme sırasına göre delegate tipleri çağırılır.
– ve –= operatörleri de sağıdaki metodu solundaki delegate örneğinden silerler. Örneğin;
d –= MetodOrnek;
Bu durumda d delegate’ini çağırmak sadece FarklıMetodOrnek metodunu çağırmamız anlamına gelir.
NOT: Delegate tipleri immutable tiplerdir. Bunun anlamı += veya –= operatörlerini kullandığınızda yeni bir delegate örneği oluşturmuş olursunuz ve varolan değişkeni ona atarsınız.
Çoklu gönderilen bir delegate tipi eğer void olmayan bir geri dönüş tipine sahipse, çağıran bu delegate’in içerdiği son metodun geri dönüş değerini alır. Önde bulunan metodlar yine de çağırılır fakat bunların geri dönüş değerleri görmezden gelinir.
NOT: Tüm delegate tipleri dolaylı olarak System.MulticastDelegate sınıfından türetilir. O da System.Delegate sınıfından kalıtım alır. += ve –= operatörlerini kullandığımızda aslında System.Delegate sınıfının statik tanımlanmış Combine ve Remove metodlarını kullanmış oluruz.
Statik Metod vs Metod Örneği
Bir delegate nesnesi bir metod örneğine atandığında, sadece atandığı metod olan referansı değil, ayrıca ait olduğu metodu da korur. System.Delegate sınıfının Target özelliği bu örneği gösterir. Örneğin;
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
public delegate void İlerleme (int TamamlanmaYuzdesi);
class Test
{
static void Main()
{
Ornek o = new Ornek();
İlerleme i = o.İlerlemeOrnek;
i(90); // 90
Console.WriteLine(i.Target == o); // True
Console.WriteLine(i.Method); // Void İlerlemeOrnek(Int32)
}
}
class Ornek
{
public void İlerlemeOrnek(int TamamlanmaYuzdesi)
{
Console.WriteLine(TamamlanmaYuzdesi);
}
}
}
Generic Delegate Tipleri
Bir delegate tipi generic tipinde parametreler içerebilir. Örneğin;
public delegate T Donusturme<T> (T arg);
Bu tanımlama ile, Donustur yardımcı metodunu herhangi bir tip ile kullanabiliriz:
public class Yardımcı
{
public static void Donustur<T> (T[] degerler, Donusturme<T> t)
{
for (int i = 0; i < degerler.Length; i++)
degerler[i] = t(degerler[i]);
}
}
Func ve Action Delegate’leri
Generic delegate’ler ile, herhangi bir geri dönüş tipi ve herhangi sayıda argümanı olan metodlar için küçük delegate tipleri oluşturmak mümkündür. Bu delegate tiplerinden olan Func ve Action delegate’leri System namespace’i içerisinde yer alır.
delegate Sonuc func<out Sonuc>();
delegate Sonuc func<in T, out Sonuc>(T arg);
delegate void Action ();
delegate void Action<in T>(T arg);
Bir önceki örneğimizde Donustur delegate örneğini, sadece basit bir T argümanı alan ve aynı cinsten bir değer geri döndüren Func delegate’i ile yer değiştirebiliriz:
public static void Donustur<T> (T[] degerler, Func <T, T> donus)
{
for (int i = 0; i < degerler.Length; i++)
degerler[i] = donus (degerler[i]);
}
Delegate Uyumluluğu
Tip
Tüm delegate tipleri, imzaları aynı olsa bile birbiri ile uyuşmayan tiplerdir.
delegate void D1();
delegate void D2();
D1 d1 = Metod1;
D2 d2 = d1; // Derleme zamanı hatası
Aşağıdaki örnek ise herhangi bir hata vermez:
D2 d2 = new D2 (d1);
Delegate örnekleri eğer aynı metodlara hedef gösterilirse bunlar eşit olarak nitelendirilir. Örneğin:
delegate void D();
...
D d1 = Metod1;
D d2 = Metod1;
Console.WriteLine (d1 == d2); // True döndürür.
Birden fazla metoda referans gösteren delegate tipleri, eğer aynı metodlar aynı sırayla ise bu tipler de eşit olarak nitelendirir.
Parametre
Bir delegate tipi, hedef gösterdiği metodtan daha belirli parametre tiplerine sahip olabilir. Bu duruma contravariance adı verilir. Örneğin;
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
delegate void StringEtki (string s);
class Test
{
static void Main()
{
StringEtki se = new StringEtki(NesneEtki);
se("Merhaba");
}
static void NesneEtki(object o)
{
Console.WriteLine(o);
}
}
}
Bu örneğimizde, StringEtki delegate tipi string tipindeki bir argüman ile çağırılır. Ve bu argüman hedef metoda aktarıldığında, bu argüman dolaylı olarak object tipine çevrilir (üst tipi olduğundan).
Geri Dönüş
Delegate’in geri dönüş tipi hedeflediği metodun geri dönüş tipinden daha az belirli olabilir. Bu duruma da covariance adı verilir. Örneğin;
using System;
namespace ConsoleApplication1
{
delegate object NesneGetir ();
class Test
{
static string StringGetir()
{
return "Merhaba";
}
static void Main()
{
NesneGetir o = new NesneGetir(StringGetir);
object sonuc = o();
Console.WriteLine(sonuc); //Merhaba
}
}
}
NesneGetir geriye bir object döndürmesi bekler, fakat object alt sınıfı bunu ayrıca yapar. Delegate’in geri dönüş tipi “covariant”’tir.
